|
|
|
|
| |
HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
m: Verilen Litre Verilen tanecik Sayısı
n: mol sayısı
Ma=Molekül ağırlığı
Örnek : 23 gram C2H5OH kaç moldür ? (C=12 O=16 H =1)
MA = 2.12 + 6.1 + 16.1= 46 gram/mol
n=23/46 = 0,5 mol
Örnek : N.Ş.A’da 2,8 litre olan CO2 gazı kaç mol ve kaç gramdır ?(C=12 O=16)
n=2,8/22,4 = 0,125 mol.
1 mol CO2 44 gram olduğuna göre 0,125 mol CO2 0,125.44= 5,5 gramdır.
22,4 litre = 1 mol : 11,2 litre= 0,5 mol : 5,6 litre = 0,25 mol : 2,8 Litre = 0,125 mol
Örnek : 3,01.1023 tane C2H4 molekülü kaç gramdır ? (C=12 H=1)*
n=3,01.1023/6,02.1023= 0,5 mol 1 mol C2H4 28 gram ise 0,5 mol C2H4 14 gram olur.
Kütlece yüzde = (Elementin bileşikteki kütlesi/toplam kütle)x100*
I. elementin bileşikteki kütlesi I. elementin verilen gramı*= *II. elementin bileşikteki kütlesi II. elementin verilen gramı
I. elementin bileşikteki kütlesi I. elementin verilen yüzdesi*=* II. elementin bileşikteki kütlesi II. elementin verilen yüzdesi*
MOL KAVRAMI
Mol : Avagadro sayısı ( 6,02.1023 ) kadar atom yada molekül içeren maddeye 1 mol denir.
Örnek : 1 mol HF 6,02.1023 tane HF molekülüdür. Yine bu molekülün içerisinde 1 mol H atomu (6,02.1023tane) ve 1 mol F atomu (6,02.1023 tane) vardır.
Atom Ağırlığı : 12C izotopu standart seçilerek diğer elementlerin bu izotopla kıyaslanması sonucu hesaplanan kütlelerdir. Örneğin, H=1 O=16 N=14 S=32
1Atomik Kütle Birimi (****.b) : 1/ 6,02.1023 = 1,66.10-24 gramdır.
Molekül Ağırlığı : Bileşiği oluşturan elementlerin gram cinsinden kütlelerinin toplamına denir.
Örnek : 1 mol C6H12O6 (glikoz) kaç gramdır ? (C=12 O=16 H=1)
6.12 = 72 gram C
12.1 = 12 gram H
6.16 = 96 gram O
-------------------------------
180 gram
Bir tane Molekülün Kütlesi : Bir tek molekülün kütlesi molekül ağırlığının Avagadro sayısına bölümüyle bulunur .
1 tek molekülün kütlesi = MA/6,02.1023
Örnek : 1 tane H2O molekülü kaç gramdır ? (H=1 O=16)
1 tane H2O = 18/ 6.1023 = 3.10-23 gramdır.
Bir Tane Atomun Kütlesi : Atom ağırlığının Avagadro sayısına oranıdır.
Bir tek atomun kütlesi = A.A./ 6,02.1023
*
örnek : 1 tane C atomu kaç gramdır ? (C=12)
1 tane C atomu = 12/6.1023 = 2.10-23 gramdır.
N.Ş.A’ da Hacim : Bütün gazların bir molü N.Ş.A’da ( 0 0C ve 1 atmosfer de) 22,4 litredirÖZELLİKLERİ
Kimya:Maddelerin iç yapısını özelliklerini ve maddeler arası ilişkileri inceleyip kanunlaştıran pozitif bilim dalıdır.
Madde:Kimyanın konusunu madde oluşturur. Kütlesi ve hacmi olan yani doğada yer kaplayan her şeye madde denir.
MADDENİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
A) Kütle ve Ağırlık:Kütle bir cismin kapladığı madde miktarının bir ölçüsüdür. Kütle terazi ile ölçülür. Her maddenin bir kütlesi olduğundan iki maddeyi birbirinden ayırmada kütle kullanılmaz. Ağırlık ise bir kütleye etki eden yer çekimi kuvvetidir. Yer çekimi kuvveti yöreden yöreye farklılık gösterir. Bu farklılığı gösterdiğinden madde miktarının ölçülmesinde yararlanılan bir özellik değildir.
MADDELERİN SINIFLANDIRILMASI
MADDE
SAF (ARI) MADDELER KARIŞIMLAR
Metaller :Cu Fe Cr Ni Ag Au Zn Al
Soygazlar :He Ne Ar Kr Xe Rn
Ametaller :O H F Cl Br NC
Bileşikler
Organik - İnorganik
a)Asitler
b)Bazlar
c)Tuzlar
d)Oksitler
Homojen (Çözeltiler)
1.Katı-Sıvı (Şekerli Su)
2.Sıvı-Sıvı (Alkollü Su)
3.Sıvı-Gaz (Gazoz)
4.Katı-Katı (Alaşımlar)
5.Gaz-Gaz (Hava)
Heterojen
1.Katı-Katı (Toprak)
2.Katı-Sıvı (Süspansiyon) (Tebeşir Tozu-Su Karışımı)
3.Sıvı-Sıvı (Emilsiyon) (Zeytinyağlı-Su)
B) Karışım:İki veya daha çok maddenin birbiri içerisinde ağırlık oranı olmaksızın ve kimyasal özellikleri kaybetmeden dağılmasıyla oluşan yapılara karışım denir. Karışımlardan çözeltiler homojen yapı arz ederken diğer karışımlar heterojendir. Karışımı oluşturan maddeler karışımın içinde kendi özelliklerini korurlar. Bu nedenle karşımlar fiziksel yöntemlerle bileşenlerine ayrılabilirler.Karışımlar biraz önce saydığımız bir çok nedenden dolayı sadece ve sadece fiziksel yollarla ayrılabilirler.
C) Hacim:Bir maddenin uzayda kapladığı yerdir. Her maddenin bir hacmi olacağından maddeleri birbirinden ayırmada kullanılamaz.
Maddenin yapısındaki değişimler fiziksel ve kimyasal olmak üzere ikiye ayrılırlar.
1)Fiziksel değişme:Maddenin dış yapısıyla ilgili özelliklerine (renk, koku… vb ) fiziksel özellik bu özellikteki değişmelere ise fiziksel değişme denir. Örneğin: Suyun donması
2)Kimyasal değişme:Bir maddenin iç yapısı ile ilgili özelliklerine kimyasal özellik, iç yapısında meydana gelen değişimlere ise kimyasal değişme denir.
- Çözücüyü uçurup çözüneni katı olarak çöktürmek “Kristallendirme”
- Kaynama noktaları arasındaki farktan yararlanılarak sıvı-sıvı çözeltiler bileşenlerinden ayrılırlar. “Ayrımsal damıtma”
- Emülsiyonlar ayırma hunisi ile yoğunluk farkından yararlanılarak bileşenlerine ayrılırlar.
- Süspansiyonlar süzgeç kağıdından süzülerek bileşenlerine ayrılırlar.
- Tuz ve şeker gibi çözünürlüğü farklı olan karışımlar çözünürlük farkından yaralanılarak ayrıştırılırlar “ayrımsal kristallendirilme”
- Demir tozu ve odun karışımı mıknatıslama ile ayrılırlar.
Saf Madde:Yalnızca tek bileşeninden oluşan maddelerdir. Bileşik ve elementler saf maddelerdir. Saf maddelerin erime noktaları, kaynama noktaları, yoğunluk ve çözünürlükleri sabittir.
Metallerin özellikleri Ametallerin özellikleri Soygazların özellikleri
Yüzeyleri parlaktır. Civa hariç oda sıcaklığında katıdırlar. Isı ve elektrik akımını iletirler. Bileşiklerinde daima artı değerlik alırlar. Ametallerle iyonik bileşik oluştururlar. Kendi aralarında bileşik oluşturamazlar, alaşım oluştururlar. İşlenip tel ve levha haline gelebilirler. Yüzeyleri mat görünümündedir. Oda sıcaklığında katı, sıvı ve gaz halinde bulunabilirler. Isı ve elektriği iletemezler. Metallerle oluşturdukları bileşiklerde (-), kendi aralarında (+) veya (-) değerlik alabilirler. Tel ve levha haline gelemezler. Kendi aralarında bileşik oluşturabilirler. Kimyasal tepkime veremezler. Oda koşullarında gaz halinde bulunurlar. Serbest halde tek atomludurlar. Elektron boşluğu yada fazlalıkları yoktur.
Alaşım:İki metalin yüksek sıcaklıkta eritilip karıştırılması ile oluşan yapılara denir.
Metaller yoğunluklarına göre ikiye ayrılırlar. Yoğunlukları 6’dan büyük olanlar ağır metalleri, küçük olanlar ise hafif metalleri oluştururlar. Alkali ve toprak alkali metallerle alüminyum hafif metallerdir.
Element:Tek tür atomlardan oluşan maddelere element denir. Her elementin kendine özgü sembolleri vardır. En küçük yapı taşları atomlardır. Atomlar elementin tüm özelliklerini taşırlar. Elementler metal, ametal, yarım metal ve soy gaz diye sınıflandırılırlar. Yarı metaller, metal ve ametal arası özellik gösterirler.
Bileşikler:İki yada daha çok elementin belirli kütle oranlarında birleşmesi ile oluşan maddelere bileşik denir. Örneğin: CO2, H2O,CaCO3…
Özellikleri:
· Saf ve homojen maddelerdir.
· Kimyasal yolla oluşum yine kimyasal yolla bileşenlerine ayrılırlar.
· Belirli formülleri vardır.
· Erime ve kaynama noktaları sabit olup, belili yoğunluğa sahiptirler.
· Elementlerin kütleleri arasında sabit bir oran vardır.
MADDENİN AYIRTEDİCİ ÖZELLİKLERİ
Bir maddeyi diğer maddelerden ayıran özelliklere ayırtedici özellik denir. Ayırtedici özellikler:
· Yalnız o maddeye özellik olmalı
· Madde miktarına bağlı olmamalıdır.
Hacim ve kütle madde miktarına bağlı olduğundan ayırtedici özellik değildirler.
1) Yoğunluk (Özkütle)
Bir maddenin birim hacimdeki kütlesine yoğunluk denir.
yoğunluk=kütle/hacim, d=m/v (gr/cm³,gr/lt)
Bir maddenin kütlesiyle hacmi doğru orantılı olarak değişir. Sabit şarlarda yoğunluk her üç fiziksel hal için de ayırtedici özelliktir. Katı ve sıvılarda sıcaklıkla azda olsa bir genleşme olacağından yoğunlukları sıcaklık artışıyla biraz düşer. Gazlarda, esnek bir kapta ısıtılan gazın hacmi büyük oranda artacağından yoğunluğu azalır. Kapalı bir kapta ısıtılan bir gazın yoğunluğu sıcaklık değişiminden etkilenmez. Çünkü hacim sabittir. Sabit sıcaklıkta basınç arttıkça yoğunlukta artar çünkü basınç artışı hacim küçülmesine neden olur.
2) Erime noktası
Sabit şartlarda bir maddenin sıvılaşmaya başladığı sıcaklığa erime noktası denir. Erime noktası, madde miktarına bağlı değildir ve katılar için ayırtedici özelliktir. Bir maddenin erime ve donma noktaları birbirine eşittir. Isı kaynağı ve katı maddenin kütlesi erime noktasını değiştirmeyip erime süresini değiştirir
3) Kaynama noktası
Isıtılan sıvı moleküllerinin gaz haline geçmesinde buharlaşma, kaynamaya başladığı sıcaklığa ise kaynama noktası denir. Sıvılar her ortamda buharlaşabilirler. Yoğunlaşma noktası ile kaynama noktası birbirine eşittir.
Bir sıvının kaynama noktası, o sıvının buhar basıncının dış atmosfer basıncına eşit olduğu sıcaklıktır.
Kaynama noktası sıvı miktarına bağlı değildir. Sıvılar için kaynama noktası, gazlar içinse yoğunlaşma noktası ayırtedici özelliktir. Kaynama noktası farklılığını tespit etmek için dış basıncın sabit alınması gerekir.
SIVILARIN BUHAR BASINCI
Bir sıvının buharının sıvı yüzeyine yapışmış olduğu basınca sıvı-buhar basıncı denir. Buhar basıncı ile ilgili bazı koşullar şöyledir.
· Sıcaklık arttıkça buhar basıncı artar.
· Aynı ortamda buhar basıncı yüksek olan sıvıların buharlaşması kolay olacağından kaynama noktaları düşük olur.
· Buhar basıncı yüksek olan sıvı moleküllerinin moleküller arası çekim kuvveti zayıftır.
· Bir sıvı içinde katı çözündüğünde buharlaşmayı azaltacağından buhar basıncını da düşürür. Buhar basıncındaki düşme çözünen madde miktarıyla doğru orantılıdır.
4) Genleşme
Isınan maddelerin yüzey veya hacimlerindeki artışa genleşme denir. Katı ve sıvıların genleşme katsayıları faklı olduğundan bu maddelerin genleşme miktarları ayırt edici özelliktir. Fakat gazların tümünde 1ºC artışı için genleşme 1/273 kat olduğundan genleşme gazlar için ayırtedici özellik değildir.
5) Esneklik
Esneklik yalnızca katılar için ayırtedici bir özelliktir. Sıvı ve gazların esnekliği söz konusu değildir.
6) Çözünürlük
Aynı şartlarda bir çözücünün birim hacminde çözünebilen maddenin maksimum miktarına o maddenin çözünürlüğü denir. Çözünürlük her üç hal için ayırtedici bir özelliktir.
MADDENİN FAZLARI
Madde; katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç ayrı halde bulunabilir. Buna maddenin fazları denir.
· Katı faz, maddenin en düzenliği halidir. Moleküller arası boşluklar ihmal edilecek kadar azdır. Enerjileri düşük olup kararlı yapı gösterirler belirli şekil ve hacimleri vardır.
· Sıvı faz, katıya göre biraz daha düzensizdir. Moleküller hareketli olduğundan konuldukları kabın şeklini alırlar. Bu nedenle sıvıların belirli hacimleri olup şekilleri yoktur.
· Gaz fazı, maddenin en düzensiz hali olup moleküller arası boşluk en çoktur. Enerjileri yüksek olup karasızdırlar. Gaz halindeki maddelerin belirli şekilleri olamadığı gibi belirli hacimleri de yoktur. Gaz hacmi basınç ve sıcaklığa bağlı olarak değişebilir.
Bir maddenin ısı alarak veya ısı vererek fiziksel halinin değişmesine hal değişimi denir.
- KÜTLENİN KORUNUMU YASASI (LAVOISIER YASASI)
Kimyasal olaylara giren maddelerin kütleleri toplamı oluşan ürünlerin toplamına eşittir. Buna göre:
X + Y ® Z + T tepkimesinde X ve Y girenler (reaktif) olup, Z ve T (ürünler)’ye kütlece eşittir.
Kimyasal maddelerin kütleleri atom sayıları ile orantılı olduğundan tüm kimyasal tepkimelerde atom sayıları korunur.
Örn; 1 mol C atomu 12 gram, 1 mol O2 molekülü 32 gramdır.Buna göre 1 mol C atomu 44 gram olur.
C + O2 ® CO2
12 gram + 32 gram ® 44 gram
- SABİT ORANLAR YASASI (PROUST YASASI)
Bir bileşikteki elementlerin
- Kütlelerinin oranı
- Kütlece yüzde bileşimi sabittir.
Örn; Al=27, S=32 olduğuna göre Al2S3 bileşiğinde:
Mol sayıları oranı : nAl = 2 Kütleleri oranı : mAl = 2.27 = 9 ‘dır.
nS = 3 mS = 3.32 16
9 gram Al + 16 gram S = 25 gram bileşik oluşturur.
25 gram bileşikte 9 gram Al, 16 gram S vardır.
100 gram bileşikte 36 gram Al, 644 gram S vardır.
Bileşikte kütlece %36 Al, %64 S vardır.
- KATLI ORANLAR YASASI (DALTON YASASI)
İki element aralarında iki bileşik oluşturuyorsa, bu elementlerden birinin sabit miktarları ile birleşen diğer elementin değişen miktarları arasında basit bir oran vardır.
Örn; NO2 – N2O4 bileşik çiftinde:
- Aynı miktar N ile birleşen O kütleleri arasında.
2/ NO2 = N2O4 = 4
1/ N2O5 = N2O5 5
- Aynı miktar O ile birleşen N kütleleri arasında
5/ NO2 = N5O10 = 5
2/ N2O5 N4O10 4
- HACİM ORANLARI YASASI (GAY – LUSSAC YASASI)
a) Kimyasal bir tepkimeye giren gazlarla, tepkimede oluşan gaz halindeki ürünlerin aynı koşullarda (aynı sıcaklık ve basınç) hacimleri arasında sabit bir oran vardır.
b) Aynı koşullarda gazların hacimleri mol sayıları ile doğru orantılıdır.
Örn; H2(g) + Cl2(g) ® 2HCl(g) tepkimesine göre, 1 mol H2 1 mol Cl2 ile birleşerek 2 mol HCl oluşturur.Hacimler mol sayıları ile doğru orantılı olduğundan, aynı olayı anlatmak için “1 hacim H2 gazı, 1 hacim Cl2 gazı ile birleşerek eşit koşullarda 2 hacim HCl gazı oluşturur.” İfadesi de kullanılabilir.
Aynı şekilde, N2(g) + 3H2(g) ® 2NH3(g) tepkimesine göre 1 hacim azot gazı 3 hacim hidrojen gazı ile birleşerek eşit koşullarda 2 hacim NH3 gazını oluşturur diyebiliriz.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
